Hacı Ârif Bey’in “Ben bû-yi vefa bekler iken sû-yi çemenden” mısraı ile başlayan Nihavend makamından güzel bestesi diyor ki, “Ben çimenlikte bir vefa kokusu beklerken, oradaki servi ve yaseminlerden boyumun ölçüsünü aldım. Bana binlerce eziyet etse de, benden vazgeçse de ben o gonca ağızlıdan vazgeçmem.”

Eski ve yeni şiirimizde vefasızlıktan şikâyet eden çok mısra vardır. Fuzuli, Mecnun’un ağzından “kimi kim bivefa dünyada gördüm, bivefa gördüm” demiş. “Vefasız dünyada kimi gördümse onun da ötekiler gibi vefâsız olduğunu gördüm.”

Vefa kelimesi dilimize Arapçadan geçmiş. İki anlamı var: Birisi, insanlara bağlılık göstermek, şıpsevdi olmamak. Bu anlamın Fransızca karşılığı ‘fidelité’, yani sadakat anlamına da gelen bir kelime.

Vefa, ‘verdiği söze bağlı kalmak’ anlamına da gelir. Buna da genellikle ‘ahde vefa’ denir. Bu anlam, sadakat ile de ifade edilebilir. Fidel Castro adını Sadık Castro şeklinde de anlayabiliriz. Fransızcada bir dine bağlı olanlara da o dinin ‘fidelleri’ denir.

Vefasızlıktan şikâyet en fazla Divan şiirimizde olmak üzere halk şiirimizde de yeni şiirimizde de vardır.

Hacı Arif Bey bir Rast bestesinde, verdiği söze “ahd ü peyman” sadık kalmayan sevgiliye şöyle seslenir: “Hatırımdan çıkmaz asla ahd ü peymânın senin / Bin yemin ettin â zalim yok mu insafın senin / Gönlümü yıktı temelden tir-i hicrânın senin / Âşıkı mahveylemek mi lütf u ihsanın senin.”

Dede Efendi’nin Gülizar makamında bir şarkısı da vefasızlıktan yakınır: “Bivefa bir çeşm-i bid’at ne yaman aldattı beni / Ben sinemi nişan diktim / Gamzesiyle vurdu beni.”

Yahya Efendi Dergâhına gidince, kulaklarımda Kemani Rıza Bey’in şarkısı duyulur: “Meyledip ağyârı aldın yanına / Bîvefa hercâi yazık şânına / Aşıkın kıymak mı kasdin cânına / Bivefâ hercâi yazık şânına.”

Kemâni Rıza Bey müzik dersi verdiği bir evlatlık-câriye kıza âşık olmuştu. O kızcağız bir talibine verilerek düğününde Rıza Bey saz çalmak için çağrıldı. Rıza Bey de vefasızlık günahı işlemeyen kızın düğününde, bu şarkıyı çalarak kendi acısını hafifletmeye çalıştı. Kemani Rıza Bey vefat edince Yahya Efendi mezarlığında gömüldü.

Hacı Arif Bey de “Sana kavuşma isteğinden vazgeçtim / Yüreğimi parçaladın bundan sonra bu marifetinle sevin” diyor rast makamından bir şarkısında: “Vuslatından gayri el çektim yeter ey bivefâ / Dilfikâr ettin beni şimdengeru eyle vefâ.”

Fatih devrinde Vefa semtinde yaşamış ve semte adını veren Şeyh Vefa’yı rahmet ve hürmetle anarak vefa bahsine son verelim.